رفراندوم استقلال کوردستان عراق و پیامدها

گزارش: جمال نجاری

رفراندوم استقلال کوردستان عراق در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۷ (۳ مهرماه  ۱۳۹۶)، برای تحقق رویای استقلال با حضور پرشور مردم کوردستان انجام شد، کمیسیون عالی انتخابات و همەپرسی اعلام کرد حدود ۷۲ درصد واجدان شرایط در این همه‌پرسی شرکت کردند و ۹۲.۷درصد از شرکت‌کنندگان رأی "آری" به صندوق‌های رأی ریخته‌اند و ۷.۲ درصد از شرکت‌کنندگان نیز بە استقلال "نە" گفتەاند.

نتایج این رفراندم برای اقلیم کوردستان عراق یک موفقیت بزرگ بشمار رفت ولی دولت فدرال عراق آن را غیرقانونی دانسته‌است.
رفراندم و واکنشهای منطقەای و جهانی

کشورهای ایران و ترکیە سریعا واکنش نشان دادند و همانند عراق این رفراندوم را غیرقانونی اعلام کردند.
چهار روز بعدا انجام رفراندوم ۲۹ سپتامبر (هفتم مهر) رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد آمریکا نتایج همه‌پرسی کوردستان عراق را به رسمیت نمی‌شناسد. تیلرسون تاکید کرد  از نظر ایالات متحده همه‌پرسی کوردستان عراق "فاقد وجاهت قانونی" بوده و موضع آمریکا این است که همچنان از عراقی یکپارچه، فدرال و دموکراتیک حمایت کند.

عقب‌نشینی پیشمرگان از کرکوک و نقش ایران در گفتگوی کارشناسان با یورونیوز

اندیشه استقلال کردستان از جنگ عراق تا سقوط کرکوک
گزارش: مسعود سالاری

حمله آمریکا و متحدانش به عراق در آخرین روز از سال ۱۳۸۲ شمسی نقطه عطفی در تغییرات ژپوپلیتیک خاور میانه به شمار می‌رود که مهم‌ترین آن شاید نقطه آغاز خودمختاری واقعی اقلیم کردستان باشد.

پس از ظهور داعش و لزوم مبارزه منطقه‌ای و جهانی با دولت خودخوانده اسلامی، کردهای عراق نیز با استفاده از بازوی شبه نظامی خود یعنی نیروهای پیشمرگه توانستند حوزه نفوذ خود را در شمال عراق گسترش دهند. آنها از نظر تجهیزات نظامی و لجستیکی و نیز آموزشی از پشتیبانی گسترده آمریکا و کشورهای غربی بهره بردند.

استقلال کوردستان و دیگران

قرار است همه‌پرسی برای استقلال کوردستان [عراق] در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۷  برگزار شود. در ابتدا برنامه‌ریزی شده بود این همه پرسی در سال ۲۰۱۴ در میانهٔ مناقشه بین حکومت اقلیمی کوردستان عراق و حکومت فدرال عراق برگزار شود،.

 مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کوردستان در دیدار با جمعی از اعضای انستیتوی خاورمیانه که در تاریخ ۳۱ مارس ۲۰۱۴ در اربیل برگزار شد اعلام کرد: برای استقلال اقلیم کوردستان رفراندوم برگزار می کنیم.

ڕوانگه‌: ڕیفراندۆم بۆ سه‌ربه‌خۆیی کوردستان، کاریگه‌ریه‌کان و گرفته‌کانی

ریفراندۆمی هەرێمی کوردستان لە نێوان هەرێم و بەغدادا، لە نێوان تێڕوانین و پێشنیارەکانی ئەمریکا و پەرلەمانی یەکێتی ئەوروپا و وڵاتانی ناوچەکەدا تێکڕا بۆتە بابەتێکی رژدو بۆتە جێی گفتوگۆ لەناو هەرێم و دەرەوەی هەرێمدا. ریفراندۆم دەکرێت یان نا؟ ئایا کاریگەری قەیرانە سیاسی و ئابورییەکانی هەرێمی کوردستان و هاوپەیوەندی لەگەڵ بەغدادا کاریگەریی دەبێت لەسەر ریفراندۆم؟ ئێران و تۆرکیا چۆن به‌رانبه‌ر به‌ کوردستانی سه‌ربه‌خۆ هه‌لس وکه‌وت ده‌که‌ن؟

له‌ به‌رنامه‌ی ڕوانگه‌ی ئه‌م حه‌وته‌دا، ئه‌م باسه‌‌مان له‌گه‌ڵ به‌ڕێزان جه‌مال نه‌جاری، ڕۆژنامه‌وان له‌ فه‌رانسه‌ و عه‌مار گۆلی ڕۆژنامه‌وان له‌ ئه‌ڵمان تاوتۆ کردوه.

بۆ گوێگرتن لە بەرنامەکە کلیک لەسەر ئێرە بکە.

پرسی ڕێفراندۆم بۆ سەربەخۆیی هەرێمی کوردستان

رۆژی کورد
ڕاپرسی بۆ سەربەخۆیی كوردستان، پرسێكی گەرمی ئێستای کوردستانی باشوورە و لایەنە سیاسییەكان جگە لە چەند لایەنێك، لەسەر ئەو پرسە تەواو كۆكن و ڕۆژەكەشیان دیاری كردووە.
لەم پرسە گەرمەی ئێستای باشوردا، ئەو درواسێ نزیكەكانی كوردستان كە ئەگەر بێت و ڕێفراندۆم بە كۆی دەنگ “بەڵێ” وەربگرێ، ناچارن لە گەل زۆر ڕاستی ڕوبەروو ببنەوە ئێران و توركیان کە ڕەنگە بە شێوەیەكی ڕەسمیش ھەڵوێستی خۆیان ئاشكرا نەكردبێ بەڵام لێر و لەوێ گوێبیستی ڕا و بۆچوونی كۆمەڵێك كەس دەبین كە دەڵێن كوا دوو دەوڵەتی دژە كورد بەئاسانی ڕێگە بەم پرسە دەددەن و ڕەنگە تا ڕادەیەكیش كێشەش دروست بكات، هەرچەند تورکیە ڕاپرسی بە هەڵە زانی و ئەمڕۆش ئێران بە شێوەیەکی ناڕاستەوخۆ، شەڕی بە دژی هەرێمی کوردستان بە تایبەتی و کورد بە گشتی، ڕاگەیاند و دەوڵەتی کوردی بە دەوڵەتی داعش و کوردستانی بە هێلانەی زەرگەتەی داعش ناو برد.

(بەشی کۆتایی)

جەمال نەجاری

هەر وەک لە بەشی سێزدەیەمدا پێم گوتی: ئەو پیاوە بۆ متمانە نابێ، تۆ بەقسەت نەکردم. لە بیرمە لە بەشی پێنجەمدا بۆ یەکەمجار کە لە سەنتەری شار بینیت، ژمارە موبایلەکەت دایە، دواتر لە بەشی نۆیەم، لە ماڵی ئەوین، شەوێک تاکوو بەیانی پێکەوە بوون، تۆ دواتر زانیت کە لە بەشی دوازدەهەمدا ئەوین خۆی نەسووتاندووە بەڵکوو براکانی سووتاندوویانە.

هەمیشە خۆت بە تاوانبار دەزانی و دەتگوت: ئەگەر من نەبووایەم ئەوین وای بەسەر نەدەهات.

ئەو ژنەی لە بەشی هەشتەم نامەی بۆ ناردم خۆشەویستم نەبوو، ئەو نووسەرێک بوو کە لە رێی نووسراوەکانی منەوە، بەدوامدا گەڕابوو، دواجار ناونیشانەکەمی دۆزیبۆوە، لە بەشی چواردەیەمدا بەیانییەک پۆستچییەک لە دەرگای ماڵەوەمانی دا، خوشکم دەرگای کردبۆوە و کاتێ بینیبووی نامەکە بۆ منە، لە سەر مێزی ژوورەکەمی دانابوو، من ئەو شەوە لە بەشی چواردەیەمدا بە هۆی برینداربوونم لە رووداوەکەی بەشی دە دا لە نەخۆشخانە کەوتبووم، لە بەشی پازدەیەمدا کاتێ لەگەڵ خۆشکم هاتنە سەردانم لە نەخۆشخانە، نامەکەت بە کراوەیی دایە دەستم و گوتت: ها ئەمەش نامەی دەستگیرانەکەت! من بەر لەوەی نامەکەم بۆ گرنگ بێ، ئەو هەڵسوکەوتەی تۆ سەرنجی ڕاکێشام، هەر لەو بەشەدا خۆشکم سەری لە کاری تۆ سووڕمابوو کاتێ تۆ نامەکەت لە سەر مێزی ژوورەکەم بینیبوو و بە بێ ئەوەی ئیزن لە من یان لە ئەو بخوازی نامەکەت کردبۆوە و بەر لە من ناوەرۆکەکەیت خوێندبۆوە!

کتێبی مێژووی رووناکبیریی فەڕەنسا

مێژووی رووناکبیریی فەڕەنسا
وەرگێران و ئامادەکردنی؛ جەمال نەجاری

بۆ وەرگرتنی کتێبەکە کلیک لە سەر ناوەکە بکە

مێژووی رووناکبیریی فەڕەنسا

کتێبی بەفرانباری 23 ساڵ

بەفرانباری 23 ساڵشێعر

چاپی 2005 هەولێر

بۆ وەرگرتنی کتێبەکە کلیک لە سەر ناوەکە بکە
بەفرانباری 23 ساڵ

شۆرش ئاهی: پرۆژەی پەیکەرەی رێبەرانی کورد ئاواتی لەمێژینەم بوو

هونەرمەرندێکی رۆژهەڵاتی کوردستان دوای دوو مانگ کاری بەردەوام توانی پەیکەرەی شەهید پێشەوا  قازی محەمەد سەرۆککۆماریی کوردستان دروست دەکا و پۆستێری پەیکەرەکەش بە دیزاینێکی رێکوپێک بڵاو دەکرێتەوە و لە تۆرە کۆمەڵایەتییەکاندا دەنگدانەوەی دەبێ.

 شێوەکار و پەریکەرساز شۆرش ئاهی کە پەیکەرەی شەهید پێشەوا قازی محەمەدی درووستکردووە، لە لێدوانێکی  تایبەتدا بۆ رۆژی کورد ڕایگەیاند: لەمێژ بوو بیرم لەوە دەکردەوە کە پەیکەرەی رێبەرانی بزووتنەوەی رۆژهەڵاتی کوردستان دروست بکەم، چەند مانگێک لەوە پیش توانیم پەیکەرەی شەهید عەبدوڕەحمان قاسملوو تەواو بکەم و ئێستاش ماوەی دوو مانگە کە بەشێوەیەکی بەردەوام کارم لەسەر پەیکەرەی پێشەوای کوردان کردووە و دواجار توانیم پەیکەرەکە تەواو بکەم و ئێستا ئامادەیە.

کوشتاری بە کۆمەڵی خەڵکی گوندی قاڕنێ

جەماڵ نەجاڕی

گوندی قارنێ (قارنا بە فارسی و Qarna بە ئینگلیزی) گوندێکی کوردنشینە  سەر بە شاری نەغەدە لە پارێزگای ورمێ [ئازەربایجانی رۆژاوا]. ئەم گوندە لە 7 کیلۆمەتری باشووری رۆژاوای شاری نەغەدە هەڵکەوتووە. ئەم گوندە لە رێکەوتی 11 خەرمانان 1358 هەتاوی بەرانبەر بە 2 سیپتامبەری 1979 زایینی لە شەڕێ نێوان دەسەڵاتی کۆماری ئیسلامی و هێزە کوردییەکان لە لایەن هێزە ئەمنی و سەربازییەکانی رژیم هێرشی کرایە سەر و بەهۆی ئەم هێرشە 68 کەس لە دانیشتووانی ئەم گوندە کوژران.
حامید گەوهەری نووسەری کورد لە بابەتێکدا باس لەوە دەکات کە دەوڵەتی ئێران لە هێرش بۆسەر گوندی قارنێ چەکی قورسی بەکار هێناوە و لەوبارەوە دەنووسێت: ” هێرشکه‌ران سه‌ره‌تا به‌ چه‌ند تانک و ئوتۆمبێله‌وه‌ به‌رزاییه‌کانی گوند‌ی قارنێ و کێڵگه و موچه‌‌کانی ده‌وروبه‌ریان گه‌ماڕۆدا که‌ دانیشتووانی نه‌توانن خۆیان ده‌رباز بکه‌ن. دواتر ئه‌ڵقه‌ی گه‌ماڕۆکه‌یان ته‌نگ کرده‌وه‌ و خه‌ڵکه‌که‌یان‌ له‌ ناو گونده‌که‌دا کۆکرده‌وه‌.

رووناکبیران لە فەرەنسا

نووسینی؛ یوهان ئانگرمولێر

بۆ فارسی؛ مێهرداد ئیمامی

بۆ کوردی؛ جەمال نەجاری

لە سەدەی 18 بەم لاوە، پانتایی گشتی لە فەرەنسا بە شێوەیەک بەرهەمهێنەری کولتووری خۆی دەردەخات کە خاوەنی هێزێکی سیمبۆلێک و هێمادارە لە بوارە جۆراوجۆرەکانی وەک هونەر و ئەدەبیات و زاستە مرۆییەکان و زانستە سیاسییەکان و زانست بە مانا گشتییەکەی.

دوا بە دوای روودوای دریفوس  (Dreyfus affair)و ریسوایی قەزایی کە کۆماری سێهەمی لە ساڵی 1900 وەجووڵە خست کە دواتر بەم بەرهەمهێنەرە کولتوورییە گوترا “رووناکبیر”.

زەماوەندی مشکە خان، لە فەڕەنسیەوە بۆ کوردی

وەرگێڕانی چیرۆکێکی فۆلکلۆر
لە فەڕەنسیەوە بۆ کوردی: جەماڵ نەجاڕی

پێشکەش بە هەر دوو جگەرگۆشەکەم
ئاران و باران
و
سەرجەم منداڵانی کوردستان

مۆسیقا لای یارسانەکان

لە ژمارە 235 گۆڤاری ڕامان(ل 130 تا 136) بڵاو کراوتەوە.
 ئەم لێکۆڵینەوەیە بەرهەمی سێ مانگ کارکردن لەسەر مۆسیقای یارسانەکانە و هیوادارم جێی ڕەزامەندیی هەموو ئەوانە بێت کە ئەوینداری مۆسیقای ڕەسەنی کوردین کە مۆسیقای یارسان یەکێک لە کۆڵەکەکانی مۆسیقای کوردییە و پێویستە زیاتری لەسەر بنووسرێ و کاری ئاکادێمی لەبارەوە بکرێت.
دەتوانن فایلی ئەو لێکۆڵینەوەیە بە شێوەی PDF لەو لینکەی خوارەوە دا بگرن؛ 

http://www.raman-media.net/235/r21.pdf

گفتوگۆیەک لەگەڵ بەشی کوریی دەنگی ئەمریکا، بە بۆنەی ڕۆژی حیهانیی زمانی دایکی

بە بۆنەی ڕۆژی حیهانیی زمانی دایکی

بەشی کوردیی دەنگی ئەمریکا

گفتوگۆیەکی کراوە لە نێوان سێ کەسایەتی شارەزا لە سیاسەتدا

رۆژهەڵاتی کوردستان بە قۆناغێکی گرنگدا تێپەڕ دەبێ، دوو گوتاری لێک جیاوازی خەباتی چەکداری و پرس و دیالۆگ دەگەڵ رژیمی کۆماری ئیسلامی باڵی بەسەر حیزبەکاندا کێشاوە، پێناچێ حیزبەکان بیر لەوە بکەنەوە کە هاودەنگییەکی سیاسی دروست بێ! تەنانەت باسی یەکگرتنەوەی دیموکراتەکانیش پێناچێ سەربگرێ. لەوەها دۆخێکدا پرسیاری سەرەکی ئەوەیە کە بۆچی حیزبەکان ناتوانن بەرەیەکی یەکگرتوویی کوردستانی پێک بێنن؟ هۆکارە بنەڕەتییەکان چین کە کورد لە رۆژهەڵاتی کوردستان یەکگرتوو نییە؟ چ بکرێ بۆ ئەوەی ئەو هاودەنگییە درووست بێ و حیزبەکان لە یەک بەرەدا ڕووبەڕووی کۆماری ئیسلامی ئێران ببنەوە.

لەم بابەتەدا، مژاری هاودەنگی سیاسی و هۆکارەکانی پێکنەهاتنی، دەگەڵ بەر‌ێزان کاک عەبدوڵڵا حیجابکەسایەتی سیاسی و ئەندامی حیزبی دیموکراتی کوردستانی ئێران و کاک شاهۆ حوسێنی شارەزا لە زانستە سیاسییەکان و دوکتور مەسعود رۆستەمی شارەزا لە زانستە سیاسییەکان، تاوتوێ دەکەین.

ئامادەکردنی: جەمال نەجاری

دیمانەیەک لەگەڵ هونەرمەندی شێوەکار. ناسر فەتحی

ناسر فەتحی: باشترین شوێن کە هونەرمەند دەتوانێ بەرپرسیارێتییەکانی خۆی تێدا بەڕێوەببات خاک و نیشتمانەکەی خۆیەتی.

تایبەت بە رۆژنامەی"هیچ"- ژمارە 5
 سازدانی/ جەمال نەجاری

ماوەی چەند ساڵە بە شێوەی جیددی کاری شێوەکاری دەکەی؟ ئەو شێوازەی ئێستا لەسەری بەردەوامی سەر بە چ ڕێبازێکی هونەرییە؟

ناسر فەتحی: دوای ئەو قسە خۆشەی کە دەڵێ هەر لە منداڵییەوە وابووم و واچووم، دەبێ بڵێم لە قۆناخی مێرمنداڵیمدا بەهۆی ئەوەی بۆکان فێرگە (پەیمانگا) ی هونەری لێ نەبوو و منیش نەمدەتوانی بۆ خوێندن بچم بۆ مهاباد یان شارەکانی دەورووبەری بۆکان؛ هەروەها بەهۆی دەسکورتی و نەخوێندەواریی بنەماڵەکەم و نەناردرانم بۆ دەورەی شێوەکاری و شوێنی لەم چشنە، ناچار بەو ئەقڵەی ئەوێ دەمێ هەمبوو بڕیارمدا بچمە هونەرستان و میعماری بخوێنم؛ چوونکە ئەوکات ئەو بەشە تاکە بەشێک بوو کە وانەی هێڵکاری و شێوەکاریشی لە نێو ڕیزی وانەکانی دا گونجێندرابوو. لە هونەرستانەوە لە شێوەکاری دابڕام تا ئەوەی 2002 بوومە پێشمەرگەی حدکا، ساڵێک دواترەکەی بە شێوەکاری بۆ چیرۆکی منداڵان [بۆ پاشکۆی "دنیای منداڵان" ـی ڕۆژنامەی "کوردستان" ـی حدکا] ـەوە گەڕامەوە دنیای ڕەنگ و کێشانەوە و شێوەکاری. ساڵی 2009 کە لە هەولێر لە هونەرەجوانەکان وەرگیرام دوای دوازدە ساڵ گەڕامەوە سەر حەزی قۆناخی منداڵی و مێرمنداڵیم و لەوکاتەوە تا ڕادەیەک کەمتر دابڕاوم و دەتوانم بڵێم ئەوە حەوت ساڵێک دەبێ کە بە جددی خەریکی هونەری شێوەکاریم.
 لەم ماوەیەدا زۆربەی شێوازەکانی هونەری شێوەکاری یان نیگارکێشانم تاقی کردووەتەوە بەڵام لەم دواییانەدا بەتایبەتی لە 2014 ڕا کە هاتوومەتە ئاڵمان زۆرتر بە شێوازی ئێکسپێرسیۆنیزم کارم کردووە،

گفتوگۆ لەگەڵ بەشی کوردیی دەنگی ئەمریکا سەبارەت بە هەڵبژاردەنکانی سەرۆککۆماری و شووراکان لە ئێران

جه‌ماڵ نه‌جاری: ئه‌گه‌ر پارته‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان بۆ بایکۆت هاوده‌نگ بن، گه‌لی کورد به‌شداری هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆک کۆماری ناکه‌ن

بەشی کوردیی دەنگی ئەمریکا 

ره‌سووڵ سوڵتانی: پوورم له‌ سایه‌ی هه‌جوی منه‌وه‌ مه‌شهوور بوو بۆیه‌ ده‌بێ مه‌منوونم بێ

جه‌مال نه‌جاری: ئه‌ده‌بی کلاسیکی کوردی ئه‌ده‌بێکی ده‌وڵه‌مه‌نده‌ و شاعیرانی کورد به‌ رابردوو و ئێستاشه‌وه‌ هه‌موو ئه‌و به‌شانه‌ی په‌یوه‌ندییان به‌ ئه‌ده‌به‌وه‌ هه‌یه‌ تاقیکردۆته‌وه‌ و له‌و نێوه‌دا ئه‌ده‌بێکی به‌ پیت و به‌ره‌که‌ت له‌به‌رده‌سته‌ که‌ ده‌توانین شانازی پێوه‌ بکه‌ین. به‌ڵام له‌ نێو ئه‌و ئه‌ده‌به‌ دا هه‌جو له‌ چ ئاستێکدایه‌؟ ره‌نگه‌ شێخ ره‌زای تاڵه‌بانی له‌ نێو هه‌موو شاعیرانی کورد دا پتر له‌م به‌شه‌ به‌تواناتر و به‌کارامه‌تر بووبێ که‌ ناوی وا که‌وتۆته‌ سه‌ر زاران‌، ئه‌گه‌رچی هه‌موو ئه‌و شاعیرانه‌ی شیعری کلاسیکیان نووسیوه توانای نووسینی هه‌جویان هه‌بووه‌ و نموونه‌یان دیاره‌، به‌ڵام ره‌نگبێ له‌به‌ر هۆکاریگه‌لی جۆراوجۆر درێژه‌یان پێ نه‌دابێ و خه‌ڵکی گوته‌نی: وه‌ک ئه‌وه‌ی شێخ ره‌زا کردی، ئه‌وان نه‌یانکردبێ!!
ئه‌مێستا له‌ سه‌رده‌می مودێرنیته‌ و زانست و راگه‌یاندندا له‌ نێو ئاڵۆزی سیاسه‌ت و بازاری ئابووری و کێشه‌ کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کاندا، جارێکیتر له‌ سه‌ر لاپه‌ره‌کانی فه‌یس بووک چاومان به‌ هه‌ندێ هه‌جوی کوردی ده‌که‌وێ که‌ به‌ زمانێکی ئه‌ده‌بی نووسراون و بزه‌ و خه‌نده‌ و خۆشی ده‌خه‌نه‌ سه‌ر لێوان و له‌ هه‌مان کاتیشدا له‌به‌ر شه‌رم وعه‌یبه‌ی دونیایه‌، تاڵییه‌ک و ترسێک له‌لامان درووست ده‌بێ..

سێ کورتە شێعر

من و مەرگ

.....

مەرگ لە میترۆدا لە تەنیشتم دانیشتبوو

پێی وتم:ئارام بگرە هاورێم

چەند وێستگەیەکی تر بە یەکەوە دادەبەزین....

مەرگ شەوێک خەوی پێوە بینیم

پێ وتم: بنوو هاورێم

بەرەبەیان بە یەکەوە هەڵدەستتین....

من و مەرگ بەردەوام بە یەکەوە پیاسەی شەقامەکانی ژیان دەکەین

پێم دەلێت: قسە بکە هاورێم

تا کۆتایی هەموو شەقامەکان گوێ لە ئازارەکانت دەگرم

ساڵانێکە من و مەرگ لە وێستگەکانی مێترۆ بەیەکەوە دادەبەزین

هەموو بەیانییەک بەیەکەوە لە خەو هەڵدەستین

تا کۆتایی، پیاسەی هەموو شەقامەکانی ژیان دەکەین

نەک مەرگ بەتەنیا دادەبەزێت

رۆژهەڵاتی کوردستان لە نێوان خەباتی سیاسی و خەباتی چەکداریدا...

ئامادەکردنی: جەمال نەجاری

لە یەک مانگی رابردوودا چەند سەرچاوەیەکەی رۆژنامەوانی باسیان لەوە کرد کە حیزبی‌ دیموكراتی‌ كوردستان خه‌باتی‌ چه‌كداری لە ئێران ده‌ستپێده‌كاته‌وە و راگەیەندراوێکی بە ناوی "کۆمیتەی ساخکەرەوەی حیزبی دێموکراتی کوردستان رێبەرایەتی شۆرشگێڕ" بڵاو کرایەوە، لە بەشێکی راگەیەندراوەکەدا هاتووە: "حیزبی‌ دیموكراتی‌ كوردستان رایده‌گه‌یه‌نێت، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ كۆماری‌ ئیسلامی‌ ئێران خه‌ریكی‌ خۆ ته‌یاركردنه‌ به‌چه‌كی‌ قه‌ده‌غه‌كراو، به‌ڵام ئێستا له‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاستدا له‌سه‌ردامێكدا ده‌ژین كه‌ تادێت ژماره‌ی‌ دیكتاتۆره‌كان كه‌م ده‌بێته‌وه‌. ئاشكراشیده‌كات بۆ رزگاری بزووتنه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌ی کورد له‌ رۆژهه‌ڵاتی کوردستان به‌شێوه‌ی رێکخستن خه‌باتی چه‌کداری ده‌ستپێده‌کاته‌وه".

پارتەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان پێشتر رایانگەیاندووە ئەگەر دەرفەتی گونجاو بێتە پێش ئەوا خەباتی چەکداری دەست پێدەکەنەوە، ئەوان قۆناخی ئێستا بۆ چالاکی چەکداری بە گونجاو نازانن، لەو باوەرەشدان کە حکومەتی ئێران دەرفەتی چالاکی مەدەنی و جەماوەری بەرتەسک کردوە 

گۆڤاری چەم سەبارەت بەم مژارە ڕای چەند چالاکوانی سیاسی رۆژهەڵاتی کوردستانی وەرگرتووە؛

دوو کورتە شێعر

جەمال نەجاری

(1)

هەموو ئەو نامانەی بۆ تۆم نووسیون
دواجار هەر بۆ خۆمیانم دەخوێنمەوە.

ئێرە هەوا ساردە و
شەقامەکان تامی تەنیایی دەدەن،
پەنجەکانم خەریکن هەڵدەوەرن.
مرۆڤەکان پەلەیانە
وەک ئەوەی ئەمرۆ کۆتایی جیهان بێ،
مرۆڤەکان بیر لە سبەی ناکەنەوە.
من خەریکم پیر دەبم

پرسی ریفراندۆم بۆ سەربەخۆیی کوردستان لە مێدیای فەڕەنسی دا

ئامادەکردنی؛ جەمال نەجاری-فەڕەنسا

دوای ئەوەی هەفتەی رابردوو مەسعود بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان لیژنەیەکی بۆ جێبەجێکردنی ریفراندۆم ڕاسپارد و چەند رۆژ دواتر لە ماڵپەڕی سەرۆکایەتی هەرێم ، بارزانی پەیامێکی بڵاو کردەوە و تیایدا جەختی لەسەر راپرسی بۆ سەربەخۆیی کوردستان کردەوە و بە مافی ڕەوای گەلی کوردی ناوبرد، بابەتی راپرسی بۆ سەربەخۆیی هەرێمی کوردستان بوو بە جێی سەرنجی میدیا جیهانییەکان.

مێدیاکانی فەڕەنسا وفەڕەنسی زمانی ئورووپا بە بایەخەوە پرسی ریفراندۆم بۆ سەربەخۆیی کوردستانیان خستە رۆژەڤەوە و چەندین بابەت سەبارەت بەو پرسە لە مێدیاکانی  فەرەنسا بڵاو کرایەوە،
رۆژنامەی بەناوبانگی (LeFigaro) لە بابەتێکدا بە ناوی “ریفراندۆم لەسەر دەوڵەتێکی کوردی” ئاماژەی بە پەیامەکەی مەسعود بارزانی سەرۆکی هەرێمی کودستان کرد و  بڵاوی کردۆتەوە کە کاتی ئەوە هاتووە کوردەکان بڕیار لەسەر چارەنووسی خۆیان بدەن و ریفراندۆمێک بۆ سەربەخۆیی کوردستان ئەنجام بدەن.

بۆ ئارامییەکەی رۆژهەڵاتی کوردستان

جەمال نەجاری 

لە چەند رۆژی ڕابردوو دا هیوا جەمال پێشکەشکاری کاناڵی رووداو بابەتێکی بە ناو نیشانی “ئارامیی رۆژهەڵاتی كوردستان مەشێوێنن” بڵاوکردۆتەوە و زۆر بە کورتی و بەنیوەچڵی باس لە ئارامییەک لە رۆژهەڵاتی کوردستان دەکا کە زۆر بە گوێی ئێمەی رۆژهەڵاتی ئاشنایە! بەڵام ئێمە وەک هیوا جەمال هێندە بە پەرۆش نین بۆ ئارامییەکەی رۆژهەڵاتی نیشتمانمان و ڕەنگە غەدرێکی گەورەشمان لێکردبێ کە تاکوو ئێستا باسی ئەو ئارامییەمان نەکردووە و وتارمان لەسەر نەنووسیوە.

بەلام ئەو ئارامییە بۆ هێندە جێی بایەخە کە دەبێ من لێرەدا نە وەک وەڵامدانەوە بە بەرێز هیوا جەماڵ، بەڵکوو وەک هاوڵاتییەکی رۆژهەڵاتی، لەو ئارامییە بڕوانم و خاڵە شاراوەکانی پشت ئەو ئارامییە باس بکەم.

دوو کەس بووین

دوو کەس بووین
شێعر و خوێندنەوە: جەمال نەجاری

میژووی زمانی کوردی بۆ نۆ هەزار ساڵ دەگەرێتەوە

ئامادەکردنی: جەمال نەجاری

بە پێی لێکۆلینەوەیەک کە لە گۆڤاری زانستی "ساێنس science" بڵاو کراوەتەوە هاتووە؛ لێکۆڵەرانی نیوزیلەند رایدەگەیەنن: بنەماڵەی زمانەکانی هیند و ئورووپیی نوێ و مودێرن خاوەنی مێژوویەکی هەشت  تا نۆهەزار و پێنج سەد ساڵە لەوە پێش و لە ناوچەیەک کە ئەمڕۆکە ناوی تورکیای لەسەرە سەرچاوەیان گرتووە، کە تیایدا زمانی کوردیش وەک یەکێک لەو زمانە هیند وئوروپییانە ناوی هاتووە کە هەڵگری مێژووی زیاتر لە 8 هەزار ساڵە و لە پاڵ جەند زمانێکی دیکە وەک کۆنترین زمان ناوی هاتووە بە پێی بەڵگەکان و ناوچەی باکووری کوردستانیش کە لە راپۆرتەکەدا بە ناوچەی ئاناتۆلی تورکیا ناوی هاتووە، بە ناوچەی سەرهەڵدانی زمانە هیند و ئورووپییەکانی دەزانێت.

بڵاوبوونەوەی ئەم لێکۆلینەوەیە لە گۆڤاری زانستی "ساێنس science" بایەخی پێتر بەم مەسەلەیە دەدات. تا ئێستا دەگوترا کە زمانە هیند و ئورووپییەکان هەڵگری مێژوویەکی 5 هەزار ساڵەن و و سەرچاوەکەی دەگەرێتەوە بۆ ناوچەکانی باکووری دەریای خەزەر، لێکۆڵینەوەی زانکۆی نیوزیلەند ئەوەی رەت کردەوە و بەشێکی زۆر لە خاکی تورکیای بە سەرچاوەی زمانە هیند و ئورووپییەکان لەقەڵەمدا، بە پێی ئەو بەڵگانەی لەو لێکۆلینەوەیە بلاو کراوەتەوە ، ئەو ڕاستییە دەردەخەن کە زمانی کوردی و ناوچەی باکووری کوردستان سەرچاوەی سەرهەڵدانی زمانە هیند و ئوروپییەکانە و زمانی تورکی هیچ پەیوەندییەکی بە بنەماڵەی زمانە هیند و ئورووپییەکانەوە نییە.

بەیتی سەیدەوان لە ئەدەبی زارەکیی کوردیدا

پەیکەرەی سەیدەوان – بەرهەمی هادی زیائەددین

جەمال نەجاری

باسکردن لە ئەدەبی زارەکیی کوردی کارێکی ئاسان نییە و زۆر هەڵدەگرێ، بەگشتی لقە جۆربەجۆرەکانی ئەدەبی فۆلکلۆریی کوردی هەڵگری لێکۆلینەوەن، “سیاچەمانە” و “هۆرە” و “لاوک” و “حەیران” و “قەتار” و “بەیت”، کە دەچنە خانەی ئەدەبی زارەکیی کوردیدا و بۆ ئەمڕۆ بوونەتە سەرمایەکی کەلەپووری نەتەوەیی بۆ گەلی کورد.

دوکتور عێزەدین مستەفا رەسوڵ لە مێژووی ئەدەبی کوردیدا سێ هێڵی دیاریکردووە لە نێوان بەرهەمی ئەدەبیی کوردیدا.

یەکەم: ئەدەبیاتی فۆلکلۆری کوردی.

دووهەم: ئەدەبیی میللی کوردی.

سێهەم: ئەدەبیاتی نووسراوەی کوردی (عێزەدین مستەفا رەسول،۲۰۱۲: ل۱۲)

ئەوەی لێرەدا تیشکی دەخرێتە سەر، قسەکردنە لەسەر ئەدەبیاتی فۆلکلۆر لە خەرمانەی ئەدەبی زارەکیی کوردیدا و بە شیوەی گشتی باس لە بەیت دەکرێ و بەیتی سەیدەوان وەک نموونەیەک دەهێنینەوە کە وەک شاکارێک لە ئەدەبی زارەکی کوردیدا چاوی لێدەکرێ.

جەمال نەجاری: هەموو هێز و لایەنەکان دەبێ بیر لە قۆناغی پێکەوە کارکردن بکەنەوە

راپۆرتێک لە پێوەندی بە بەشداری کردنی پارتە کەلاسیکەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە ٩٠مین ساڵوەگەڕی دامەزراندنی کۆماری تورکیە لە باشووری کورستان!

سەربەستی: ڕۆژی سێشەمە ڕێکەوتی ٧ی گەڵاڕێزانی ٢٧١٣ی کوردی بەشێک لە پارتەکانی کۆمەڵەو دیموکرات بەشداریان لە ٩٠مین ساڵوەگەڕی دامەزراندنی کۆماری تورکیە لە باشووری کوردستان کرد. بەپێی ئەو زانیارییانەی کە ئەو پارتانە لە بڵاو کراوەکانی خۆیاندا بڵاویان کردووەتەوە، لە لایەن کونسولی کۆماری تورکیە لە باشووری کوردستان بە شێوەی فەرمی بانگهێشتی ئەو ڕێوڕەسمە کراون کە بە مەبەستی جێژن گرتن لە یادی دامەزرانی کۆماری ئەو وڵاتە بەڕێوە چووە. ئەو پارتانەش هەلەکەیان قۆستەوە و بە حەز و پەرۆشەوە خولیای بەشداری کردنی ڕێوڕەسمەکە بوون و دەیان وێنەی سرنج ڕاکێشیان لە بەشداری کردنی ڕێوڕەسمەکە بڵاو کردووەتەوە.

مانگنامەی سەربەستی بە مەبەستی شرۆڤە کردنی ئەو پرس و باسانە کە لەو پێوەندییەدا هاتوونەتە گۆڕێ، وتووێژێکی کورتی لە گەڵ بەڕێز جەمال نەجاڕی ڕۆژنامەنوس و چالاکی سیاسیی کورد دانیشتووی دەرەوەی وڵات پێک هێنا.

حاسڵ داسە: بوونی حیزب بۆ کورد لە ئێران لە هەموو شتێک گرنگترە

حاسڵ داسە، ئەندامی پێشووی فراکسیۆنی کورد لە خولی شەشەمی مەجلیسی شوورای ئیسلامی، لە پەیوەندییەکی تەلەفوونیدا باس لە کەموکوڕییەکانی حکومەتی ڕووحانی دەکات و دەلێت تا ئێستا بە کردەوە هیچ نەکراوە و دەستنیشانیشی دەکا کە بە بەدواداچوونیان بۆ مەسەلەی لەسێدارەدانەکان کردووە

داسە هەروەها سەردانەکەی مەسعوود بارزانی بۆ تورکیا بە ئەرێنی دەزخانێ و دەڵێ "سەردانی بارزانی بۆ تورکیا کاریگەریی لەسەر پرسی کورد لە ئێران دادەنێت" و داواش دەکا "ئێران زیاتر بایەخ بە کورد بدات.

ئەو ئەندامەی پێشووی فراکسیۆنی کورد لە خولی شەشەمی مەجلیسی شوورای ئیسلامی، بوونی حیزبێک بۆ کوردان لە ئێران بە پێیوست دەزانێ و وەک ئەو دەلێ "وەک ئاوی حەیات وایە".

بەگوتەی حاسڵ داسە "ئەگەر حیزبێکی یاسایی هەبوایە ئەمڕۆ کورد لە پێشتر دەبوو".

حاسڵ داسە داوای حیزبەکانی رۆژهەڵات بۆ گفتگۆ لەگەڵ حکوومەتی ئێران بە "داوایەکی رەوا" دەزانێ و داوا لە کۆماری ئیسلامیش دەکا "بۆ چارەسەریی پرسی کورد، لەگەڵ خەڵک و نوێنەرانی خەڵک بێتە سەر مێزی گفتگۆ."

سازدانی: جەمال نەجاری

چالاکانی ناوخۆی رۆژهەڵاتی کوردستان لە پەراوێزی بەستنی کونگرەی نەتەوەییدا

سامان رەسوڵپوور: کەسی ڕاگەیاندن نین. کەسی سیاسین.
حامید فەرازی: با چالاکانی رۆژهەڵاتیش بانگهێشت بکرێن
 بڕیارە لە رۆژانی داهاتوودا لە هەولێر پایتەختی باشووری کوردستان کۆنگرەی نەتەوەیی کورد بە بەشداری سەرجەم حیزب و لایەنەسیاسییەکانی هەموو بەشەکانی کوردستان و کەسایەتییە دیارەکانی ناوخۆ و دەرەوەی کوردستان بەرێوە بچێت، ئەم کۆنگرەیە بایەخ و تایبەتی  خۆی هەیە لە رووی یەکدەنگی و یەک گوتاری سەرجەم هێز و لایەنەکان سەبارەت بە پرسی کورد لە باکوور و باشوور و رۆژهەڵات و رۆژاوای کوردستان، هەروەها پەیامێکی گرنگە بۆ ئێران و تورکیا و عێراق و سوریا کە کوردان خوازیاری ئاشتی و پێکەوە ژیانن.
211 ئەندام لە هەر چوارپارچەی کورستان وەک ئەندامانی دەستەی ئامادەکاری کۆنگرە دەست نیشان کراون، بەشێک لە چالاکانی کورد لە رۆژهەڵاتی کوردستان ئاماژە بە پەراوێز خستنی چالاکانی ناوخۆی رۆژهەڵاتی کوردستان دەکەن و بە دیدێکی رەخنەگرانە لەو کۆنگرەیە دەڕوانن و لە کەموکوڕییەکان دەکەن
ئامادەکردنی جەمال نەجاری

کچان و ژنانی رۆژهەڵات لە راگەیاندنەکانی باشووری کوردستاندا

ئامادەکردنی راپۆرت/ جەمال نەجاری

لە جەند ساڵی رابردوودا بەشێکی بەرچاو لە کچان و ژنانی رۆژهەڵاتی کوردستان لەناو مێدیاکانی باشووری کوردستان وەک بێژەر و پێشکەشکار و نووسەر و کامێراوان دەرکەوتوون، لەگەڵ ئەوەشدا کەمتر بینیومانە کچان و ژنانی باشوور لەبەر هەلومەرجی تایبەت و داب و نەریتی کۆمەڵگە نەیانتوانیوە بەشێوەیەکی بەرچاو وەک راگەیاندکار لە مێدیاکان دەربکەون. لەم راپۆرتە سێ کچی راگەیاندکاری رۆژهەڵاتی کوردستان کە لە مێدیاکانی باشوور کار دەکەن باس لە کەندوکۆسپەکانی سەر رێیان و ئەزموونی کاری خۆیان لە راگەیاندنی کوردی دەکەن.