۱۳۹۶ اردیبهشت ۶, چهارشنبه

ره‌سووڵ سوڵتانی: پوورم له‌ سایه‌ی هه‌جوی منه‌وه‌ مه‌شهوور بوو بۆیه‌ ده‌بێ مه‌منوونم بێ

جه‌مال نه‌جاری: ئه‌ده‌بی کلاسیکی کوردی ئه‌ده‌بێکی ده‌وڵه‌مه‌نده‌ و شاعیرانی کورد به‌ رابردوو و ئێستاشه‌وه‌ هه‌موو ئه‌و به‌شانه‌ی په‌یوه‌ندییان به‌ ئه‌ده‌به‌وه‌ هه‌یه‌ تاقیکردۆته‌وه‌ و له‌و نێوه‌دا ئه‌ده‌بێکی به‌ پیت و به‌ره‌که‌ت له‌به‌رده‌سته‌ که‌ ده‌توانین شانازی پێوه‌ بکه‌ین. به‌ڵام له‌ نێو ئه‌و ئه‌ده‌به‌ دا هه‌جو له‌ چ ئاستێکدایه‌؟ ره‌نگه‌ شێخ ره‌زای تاڵه‌بانی له‌ نێو هه‌موو شاعیرانی کورد دا پتر له‌م به‌شه‌ به‌تواناتر و به‌کارامه‌تر بووبێ که‌ ناوی وا که‌وتۆته‌ سه‌ر زاران‌، ئه‌گه‌رچی هه‌موو ئه‌و شاعیرانه‌ی شیعری کلاسیکیان نووسیوه توانای نووسینی هه‌جویان هه‌بووه‌ و نموونه‌یان دیاره‌، به‌ڵام ره‌نگبێ له‌به‌ر هۆکاریگه‌لی جۆراوجۆر درێژه‌یان پێ نه‌دابێ و خه‌ڵکی گوته‌نی: وه‌ک ئه‌وه‌ی شێخ ره‌زا کردی، ئه‌وان نه‌یانکردبێ!!
ئه‌مێستا له‌ سه‌رده‌می مودێرنیته‌ و زانست و راگه‌یاندندا له‌ نێو ئاڵۆزی سیاسه‌ت و بازاری ئابووری و کێشه‌ کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کاندا، جارێکیتر له‌ سه‌ر لاپه‌ره‌کانی فه‌یس بووک چاومان به‌ هه‌ندێ هه‌جوی کوردی ده‌که‌وێ که‌ به‌ زمانێکی ئه‌ده‌بی نووسراون و بزه‌ و خه‌نده‌ و خۆشی ده‌خه‌نه‌ سه‌ر لێوان و له‌ هه‌مان کاتیشدا له‌به‌ر شه‌رم وعه‌یبه‌ی دونیایه‌، تاڵییه‌ک و ترسێک له‌لامان درووست ده‌بێ..

سێ کورتە شێعر

من و مەرگ

.....
مەرگ لە میترۆدا لە تەنیشتم دانیشتبوو
پێی وتم:ئارام بگرە هاورێم
چەند وێستگەیەکی تر بە یەکەوە دادەبەزین....
مەرگ شەوێک خەوی پێوە بینیم
پێ وتم: بنوو هاورێم
بەرەبەیان بە یەکەوە هەڵدەستتین....
من و مەرگ بەردەوام بە یەکەوە پیاسەی شەقامەکانی ژیان دەکەین
پێم دەلێت: قسە بکە هاورێم
تا کۆتایی هەموو شەقامەکان گوێ لە ئازارەکانت دەگرم
ساڵانێکە من و مەرگ لە وێستگەکانی مێترۆ بەیەکەوە دادەبەزین
هەموو بەیانییەک بەیەکەوە لە خەو هەڵدەستین
تا کۆتایی، پیاسەی هەموو شەقامەکانی ژیان دەکەین
نەک مەرگ بەتەنیا دادەبەزێت

رۆژهەڵاتی کوردستان لە نێوان خەباتی سیاسی و خەباتی چەکداریدا...

ئامادەکردنی: جەمال نەجاری
لە یەک مانگی رابردوودا چەند سەرچاوەیەکەی رۆژنامەوانی باسیان لەوە کرد کە حیزبی‌ دیموكراتی‌ كوردستان خه‌باتی‌ چه‌كداری لە ئێران ده‌ستپێده‌كاته‌وە و راگەیەندراوێکی بە ناوی "کۆمیتەی ساخکەرەوەی حیزبی دێموکراتی کوردستان رێبەرایەتی شۆرشگێڕ" بڵاو کرایەوە، لە بەشێکی راگەیەندراوەکەدا هاتووە: "حیزبی‌ دیموكراتی‌ كوردستان رایده‌گه‌یه‌نێت، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ كۆماری‌ ئیسلامی‌ ئێران خه‌ریكی‌ خۆ ته‌یاركردنه‌ به‌چه‌كی‌ قه‌ده‌غه‌كراو، به‌ڵام ئێستا له‌ رۆژهه‌ڵاتی‌ ناوه‌ڕاستدا له‌سه‌ردامێكدا ده‌ژین كه‌ تادێت ژماره‌ی‌ دیكتاتۆره‌كان كه‌م ده‌بێته‌وه‌. ئاشكراشیده‌كات بۆ رزگاری بزووتنه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌ی کورد له‌ رۆژهه‌ڵاتی کوردستان به‌شێوه‌ی رێکخستن خه‌باتی چه‌کداری ده‌ستپێده‌کاته‌وه".
پارتەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان پێشتر رایانگەیاندووە ئەگەر دەرفەتی گونجاو بێتە پێش ئەوا خەباتی چەکداری دەست پێدەکەنەوە، ئەوان قۆناخی ئێستا بۆ چالاکی چەکداری بە گونجاو نازانن، لەو باوەرەشدان کە حکومەتی ئێران دەرفەتی چالاکی مەدەنی و جەماوەری بەرتەسک کردوە 
گۆڤاری چەم سەبارەت بەم مژارە ڕای چەند چالاکوانی سیاسی رۆژهەڵاتی کوردستانی وەرگرتووە؛

دوو کورتە شێعر

جەمال نەجاری
(1)
هەموو ئەو نامانەی بۆ تۆم نووسیون
دواجار هەر بۆ خۆمیانم دەخوێنمەوە.
ئێرە هەوا ساردە و
شەقامەکان تامی تەنیایی دەدەن،
پەنجەکانم خەریکن هەڵدەوەرن.
مرۆڤەکان پەلەیانە
وەک ئەوەی ئەمرۆ کۆتایی جیهان بێ،
مرۆڤەکان بیر لە سبەی ناکەنەوە.
من خەریکم پیر دەبم

پرسی ریفراندۆم بۆ سەربەخۆیی کوردستان لە مێدیای فەڕەنسی دا


ئامادەکردنی؛ جەمال نەجاری-فەڕەنسا
دوای ئەوەی هەفتەی رابردوو مەسعود بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان لیژنەیەکی بۆ جێبەجێکردنی ریفراندۆم ڕاسپارد و چەند رۆژ دواتر لە ماڵپەڕی سەرۆکایەتی هەرێم ، بارزانی پەیامێکی بڵاو کردەوە و تیایدا جەختی لەسەر راپرسی بۆ سەربەخۆیی کوردستان کردەوە و بە مافی ڕەوای گەلی کوردی ناوبرد، بابەتی راپرسی بۆ سەربەخۆیی هەرێمی کوردستان بوو بە جێی سەرنجی میدیا جیهانییەکان.
مێدیاکانی فەڕەنسا وفەڕەنسی زمانی ئورووپا بە بایەخەوە پرسی ریفراندۆم بۆ سەربەخۆیی کوردستانیان خستە رۆژەڤەوە و چەندین بابەت سەبارەت بەو پرسە لە مێدیاکانی  فەرەنسا بڵاو کرایەوە،
رۆژنامەی بەناوبانگی (
LeFigaro) لە بابەتێکدا بە ناوی “ریفراندۆم لەسەر دەوڵەتێکی کوردی” ئاماژەی بە پەیامەکەی مەسعود بارزانی سەرۆکی هەرێمی کودستان کرد و  بڵاوی کردۆتەوە کە کاتی ئەوە هاتووە کوردەکان بڕیار لەسەر چارەنووسی خۆیان بدەن و ریفراندۆمێک بۆ سەربەخۆیی کوردستان ئەنجام بدەن.

بۆ ئارامییەکەی رۆژهەڵاتی کوردستان

جەمال نەجاری 
لە چەند رۆژی ڕابردوو دا هیوا جەمال پێشکەشکاری کاناڵی رووداو بابەتێکی بە ناو نیشانی “ئارامیی رۆژهەڵاتی كوردستان مەشێوێنن” بڵاوکردۆتەوە و زۆر بە کورتی و بەنیوەچڵی باس لە ئارامییەک لە رۆژهەڵاتی کوردستان دەکا کە زۆر بە گوێی ئێمەی رۆژهەڵاتی ئاشنایە! بەڵام ئێمە وەک هیوا جەمال هێندە بە پەرۆش نین بۆ ئارامییەکەی رۆژهەڵاتی نیشتمانمان و ڕەنگە غەدرێکی گەورەشمان لێکردبێ کە تاکوو ئێستا باسی ئەو ئارامییەمان نەکردووە و وتارمان لەسەر نەنووسیوە.
بەلام ئەو ئارامییە بۆ هێندە جێی بایەخە کە دەبێ من لێرەدا نە وەک وەڵامدانەوە بە بەرێز هیوا جەماڵ، بەڵکوو وەک هاوڵاتییەکی رۆژهەڵاتی، لەو ئارامییە بڕوانم و خاڵە شاراوەکانی پشت ئەو ئارامییە باس بکەم.

دوو کەس بووین

دوو کەس بووین
شێعر و خوێندنەوە: جەمال نەجاری


میژووی زمانی کوردی بۆ نۆ هەزار ساڵ دەگەرێتەوە



ئامادەکردنی: جەمال نەجاری

بە پێی لێکۆلینەوەیەک کە لە گۆڤاری زانستی "ساێنس science" بڵاو کراوەتەوە هاتووە؛ لێکۆڵەرانی نیوزیلەند رایدەگەیەنن: بنەماڵەی زمانەکانی هیند و ئورووپیی نوێ و مودێرن خاوەنی مێژوویەکی هەشت  تا نۆهەزار و پێنج سەد ساڵە لەوە پێش و لە ناوچەیەک کە ئەمڕۆکە ناوی تورکیای لەسەرە سەرچاوەیان گرتووە، کە تیایدا زمانی کوردیش وەک یەکێک لەو زمانە هیند وئوروپییانە ناوی هاتووە کە هەڵگری مێژووی زیاتر لە 8 هەزار ساڵە و لە پاڵ جەند زمانێکی دیکە وەک کۆنترین زمان ناوی هاتووە بە پێی بەڵگەکان و ناوچەی باکووری کوردستانیش کە لە راپۆرتەکەدا بە ناوچەی ئاناتۆلی تورکیا ناوی هاتووە، بە ناوچەی سەرهەڵدانی زمانە هیند و ئورووپییەکانی دەزانێت.

بڵاوبوونەوەی ئەم لێکۆلینەوەیە لە گۆڤاری زانستی "ساێنس science" بایەخی پێتر بەم مەسەلەیە دەدات. تا ئێستا دەگوترا کە زمانە هیند و ئورووپییەکان هەڵگری مێژوویەکی 5 هەزار ساڵەن و و سەرچاوەکەی دەگەرێتەوە بۆ ناوچەکانی باکووری دەریای خەزەر، لێکۆڵینەوەی زانکۆی نیوزیلەند ئەوەی رەت کردەوە و بەشێکی زۆر لە خاکی تورکیای بە سەرچاوەی زمانە هیند و ئورووپییەکان لەقەڵەمدا، بە پێی ئەو بەڵگانەی لەو لێکۆلینەوەیە بلاو کراوەتەوە ، ئەو ڕاستییە دەردەخەن کە زمانی کوردی و ناوچەی باکووری کوردستان سەرچاوەی سەرهەڵدانی زمانە هیند و ئوروپییەکانە و زمانی تورکی هیچ پەیوەندییەکی بە بنەماڵەی زمانە هیند و ئورووپییەکانەوە نییە.

بەیتی سەیدەوان لە ئەدەبی زارەکیی کوردیدا

پەیکەرەی سەیدەوان – بەرهەمی هادی زیائەددین
جەمال نەجاری
باسکردن لە ئەدەبی زارەکیی کوردی کارێکی ئاسان نییە و زۆر هەڵدەگرێ، بەگشتی لقە جۆربەجۆرەکانی ئەدەبی فۆلکلۆریی کوردی هەڵگری لێکۆلینەوەن، “سیاچەمانە” و “هۆرە” و “لاوک” و “حەیران” و “قەتار” و “بەیت”، کە دەچنە خانەی ئەدەبی زارەکیی کوردیدا و بۆ ئەمڕۆ بوونەتە سەرمایەکی کەلەپووری نەتەوەیی بۆ گەلی کورد.
دوکتور عێزەدین مستەفا رەسوڵ لە مێژووی ئەدەبی کوردیدا سێ هێڵی دیاریکردووە لە نێوان بەرهەمی ئەدەبیی کوردیدا.
یەکەم: ئەدەبیاتی فۆلکلۆری کوردی.
دووهەم: ئەدەبیی میللی کوردی.
سێهەم: ئەدەبیاتی نووسراوەی کوردی (عێزەدین مستەفا رەسول،۲۰۱۲: ل۱۲)
ئەوەی لێرەدا تیشکی دەخرێتە سەر، قسەکردنە لەسەر ئەدەبیاتی فۆلکلۆر لە خەرمانەی ئەدەبی زارەکیی کوردیدا و بە شیوەی گشتی باس لە بەیت دەکرێ و بەیتی سەیدەوان وەک نموونەیەک دەهێنینەوە کە وەک شاکارێک لە ئەدەبی زارەکی کوردیدا چاوی لێدەکرێ.

جەمال نەجاری: هەموو هێز و لایەنەکان دەبێ بیر لە قۆناغی پێکەوە کارکردن بکەنەوە



راپۆرتێک لە پێوەندی بە بەشداری کردنی پارتە کەلاسیکەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە ٩٠مین ساڵوەگەڕی دامەزراندنی کۆماری تورکیە لە باشووری کورستان!
سەربەستی: ڕۆژی سێشەمە ڕێکەوتی ٧ی گەڵاڕێزانی ٢٧١٣ی کوردی بەشێک لە پارتەکانی کۆمەڵەو دیموکرات بەشداریان لە ٩٠مین ساڵوەگەڕی دامەزراندنی کۆماری تورکیە لە باشووری کوردستان کرد. بەپێی ئەو زانیارییانەی کە ئەو پارتانە لە بڵاو کراوەکانی خۆیاندا بڵاویان کردووەتەوە، لە لایەن کونسولی کۆماری تورکیە لە باشووری کوردستان بە شێوەی فەرمی بانگهێشتی ئەو ڕێوڕەسمە کراون کە بە مەبەستی جێژن گرتن لە یادی دامەزرانی کۆماری ئەو وڵاتە بەڕێوە چووە. ئەو پارتانەش هەلەکەیان قۆستەوە و بە حەز و پەرۆشەوە خولیای بەشداری کردنی ڕێوڕەسمەکە بوون و دەیان وێنەی سرنج ڕاکێشیان لە بەشداری کردنی ڕێوڕەسمەکە بڵاو کردووەتەوە.
مانگنامەی سەربەستی بە مەبەستی شرۆڤە کردنی ئەو پرس و باسانە کە لەو پێوەندییەدا هاتوونەتە گۆڕێ، وتووێژێکی کورتی لە گەڵ بەڕێز جەمال نەجاڕی ڕۆژنامەنوس و چالاکی سیاسیی کورد دانیشتووی دەرەوەی وڵات پێک هێنا.

حاسڵ داسە: بوونی حیزب بۆ کورد لە ئێران لە هەموو شتێک گرنگترە

حاسڵ داسە، ئەندامی پێشووی فراکسیۆنی کورد لە خولی شەشەمی مەجلیسی شوورای ئیسلامی، لە پەیوەندییەکی تەلەفوونیدا باس لە کەموکوڕییەکانی حکومەتی ڕووحانی دەکات و دەلێت تا ئێستا بە کردەوە هیچ نەکراوە و دەستنیشانیشی دەکا کە بە بەدواداچوونیان بۆ مەسەلەی لەسێدارەدانەکان کردووە
داسە هەروەها سەردانەکەی مەسعوود بارزانی بۆ تورکیا بە ئەرێنی دەزخانێ و دەڵێ "سەردانی بارزانی بۆ تورکیا کاریگەریی لەسەر پرسی کورد لە ئێران دادەنێت" و داواش دەکا "ئێران زیاتر بایەخ بە کورد بدات.
ئەو ئەندامەی پێشووی فراکسیۆنی کورد لە خولی شەشەمی مەجلیسی شوورای ئیسلامی، بوونی حیزبێک بۆ کوردان لە ئێران بە پێیوست دەزانێ و وەک ئەو دەلێ "وەک ئاوی حەیات وایە".
بەگوتەی حاسڵ داسە "ئەگەر حیزبێکی یاسایی هەبوایە ئەمڕۆ کورد لە پێشتر دەبوو".
حاسڵ داسە داوای حیزبەکانی رۆژهەڵات بۆ گفتگۆ لەگەڵ حکوومەتی ئێران بە "داوایەکی رەوا" دەزانێ و داوا لە کۆماری ئیسلامیش دەکا "بۆ چارەسەریی پرسی کورد، لەگەڵ خەڵک و نوێنەرانی خەڵک بێتە سەر مێزی گفتگۆ."

سازدانی: جەمال نەجاری