رفراندوم استقلال کوردستان عراق و پیامدها

گزارش: جمال نجاری

رفراندوم استقلال کوردستان عراق در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۷ (۳ مهرماه  ۱۳۹۶)، برای تحقق رویای استقلال با حضور پرشور مردم کوردستان انجام شد، کمیسیون عالی انتخابات و همەپرسی اعلام کرد حدود ۷۲ درصد واجدان شرایط در این همه‌پرسی شرکت کردند و ۹۲.۷درصد از شرکت‌کنندگان رأی "آری" به صندوق‌های رأی ریخته‌اند و ۷.۲ درصد از شرکت‌کنندگان نیز بە استقلال "نە" گفتەاند.

نتایج این رفراندم برای اقلیم کوردستان عراق یک موفقیت بزرگ بشمار رفت ولی دولت فدرال عراق آن را غیرقانونی دانسته‌است.
رفراندم و واکنشهای منطقەای و جهانی

کشورهای ایران و ترکیە سریعا واکنش نشان دادند و همانند عراق این رفراندوم را غیرقانونی اعلام کردند.
چهار روز بعدا انجام رفراندوم ۲۹ سپتامبر (هفتم مهر) رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد آمریکا نتایج همه‌پرسی کوردستان عراق را به رسمیت نمی‌شناسد. تیلرسون تاکید کرد  از نظر ایالات متحده همه‌پرسی کوردستان عراق "فاقد وجاهت قانونی" بوده و موضع آمریکا این است که همچنان از عراقی یکپارچه، فدرال و دموکراتیک حمایت کند.

عقب‌نشینی پیشمرگان از کرکوک و نقش ایران در گفتگوی کارشناسان با یورونیوز

اندیشه استقلال کردستان از جنگ عراق تا سقوط کرکوک
گزارش: مسعود سالاری

حمله آمریکا و متحدانش به عراق در آخرین روز از سال ۱۳۸۲ شمسی نقطه عطفی در تغییرات ژپوپلیتیک خاور میانه به شمار می‌رود که مهم‌ترین آن شاید نقطه آغاز خودمختاری واقعی اقلیم کردستان باشد.

پس از ظهور داعش و لزوم مبارزه منطقه‌ای و جهانی با دولت خودخوانده اسلامی، کردهای عراق نیز با استفاده از بازوی شبه نظامی خود یعنی نیروهای پیشمرگه توانستند حوزه نفوذ خود را در شمال عراق گسترش دهند. آنها از نظر تجهیزات نظامی و لجستیکی و نیز آموزشی از پشتیبانی گسترده آمریکا و کشورهای غربی بهره بردند.

استقلال کوردستان و دیگران

قرار است همه‌پرسی برای استقلال کوردستان [عراق] در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۷  برگزار شود. در ابتدا برنامه‌ریزی شده بود این همه پرسی در سال ۲۰۱۴ در میانهٔ مناقشه بین حکومت اقلیمی کوردستان عراق و حکومت فدرال عراق برگزار شود،.

 مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کوردستان در دیدار با جمعی از اعضای انستیتوی خاورمیانه که در تاریخ ۳۱ مارس ۲۰۱۴ در اربیل برگزار شد اعلام کرد: برای استقلال اقلیم کوردستان رفراندوم برگزار می کنیم.

ڕوانگه‌: ڕیفراندۆم بۆ سه‌ربه‌خۆیی کوردستان، کاریگه‌ریه‌کان و گرفته‌کانی

ریفراندۆمی هەرێمی کوردستان لە نێوان هەرێم و بەغدادا، لە نێوان تێڕوانین و پێشنیارەکانی ئەمریکا و پەرلەمانی یەکێتی ئەوروپا و وڵاتانی ناوچەکەدا تێکڕا بۆتە بابەتێکی رژدو بۆتە جێی گفتوگۆ لەناو هەرێم و دەرەوەی هەرێمدا. ریفراندۆم دەکرێت یان نا؟ ئایا کاریگەری قەیرانە سیاسی و ئابورییەکانی هەرێمی کوردستان و هاوپەیوەندی لەگەڵ بەغدادا کاریگەریی دەبێت لەسەر ریفراندۆم؟ ئێران و تۆرکیا چۆن به‌رانبه‌ر به‌ کوردستانی سه‌ربه‌خۆ هه‌لس وکه‌وت ده‌که‌ن؟

له‌ به‌رنامه‌ی ڕوانگه‌ی ئه‌م حه‌وته‌دا، ئه‌م باسه‌‌مان له‌گه‌ڵ به‌ڕێزان جه‌مال نه‌جاری، ڕۆژنامه‌وان له‌ فه‌رانسه‌ و عه‌مار گۆلی ڕۆژنامه‌وان له‌ ئه‌ڵمان تاوتۆ کردوه.

بۆ گوێگرتن لە بەرنامەکە کلیک لەسەر ئێرە بکە.

پرسی ڕێفراندۆم بۆ سەربەخۆیی هەرێمی کوردستان

رۆژی کورد
ڕاپرسی بۆ سەربەخۆیی كوردستان، پرسێكی گەرمی ئێستای کوردستانی باشوورە و لایەنە سیاسییەكان جگە لە چەند لایەنێك، لەسەر ئەو پرسە تەواو كۆكن و ڕۆژەكەشیان دیاری كردووە.
لەم پرسە گەرمەی ئێستای باشوردا، ئەو درواسێ نزیكەكانی كوردستان كە ئەگەر بێت و ڕێفراندۆم بە كۆی دەنگ “بەڵێ” وەربگرێ، ناچارن لە گەل زۆر ڕاستی ڕوبەروو ببنەوە ئێران و توركیان کە ڕەنگە بە شێوەیەكی ڕەسمیش ھەڵوێستی خۆیان ئاشكرا نەكردبێ بەڵام لێر و لەوێ گوێبیستی ڕا و بۆچوونی كۆمەڵێك كەس دەبین كە دەڵێن كوا دوو دەوڵەتی دژە كورد بەئاسانی ڕێگە بەم پرسە دەددەن و ڕەنگە تا ڕادەیەكیش كێشەش دروست بكات، هەرچەند تورکیە ڕاپرسی بە هەڵە زانی و ئەمڕۆش ئێران بە شێوەیەکی ناڕاستەوخۆ، شەڕی بە دژی هەرێمی کوردستان بە تایبەتی و کورد بە گشتی، ڕاگەیاند و دەوڵەتی کوردی بە دەوڵەتی داعش و کوردستانی بە هێلانەی زەرگەتەی داعش ناو برد.

(بەشی کۆتایی)

جەمال نەجاری

هەر وەک لە بەشی سێزدەیەمدا پێم گوتی: ئەو پیاوە بۆ متمانە نابێ، تۆ بەقسەت نەکردم. لە بیرمە لە بەشی پێنجەمدا بۆ یەکەمجار کە لە سەنتەری شار بینیت، ژمارە موبایلەکەت دایە، دواتر لە بەشی نۆیەم، لە ماڵی ئەوین، شەوێک تاکوو بەیانی پێکەوە بوون، تۆ دواتر زانیت کە لە بەشی دوازدەهەمدا ئەوین خۆی نەسووتاندووە بەڵکوو براکانی سووتاندوویانە.

هەمیشە خۆت بە تاوانبار دەزانی و دەتگوت: ئەگەر من نەبووایەم ئەوین وای بەسەر نەدەهات.

ئەو ژنەی لە بەشی هەشتەم نامەی بۆ ناردم خۆشەویستم نەبوو، ئەو نووسەرێک بوو کە لە رێی نووسراوەکانی منەوە، بەدوامدا گەڕابوو، دواجار ناونیشانەکەمی دۆزیبۆوە، لە بەشی چواردەیەمدا بەیانییەک پۆستچییەک لە دەرگای ماڵەوەمانی دا، خوشکم دەرگای کردبۆوە و کاتێ بینیبووی نامەکە بۆ منە، لە سەر مێزی ژوورەکەمی دانابوو، من ئەو شەوە لە بەشی چواردەیەمدا بە هۆی برینداربوونم لە رووداوەکەی بەشی دە دا لە نەخۆشخانە کەوتبووم، لە بەشی پازدەیەمدا کاتێ لەگەڵ خۆشکم هاتنە سەردانم لە نەخۆشخانە، نامەکەت بە کراوەیی دایە دەستم و گوتت: ها ئەمەش نامەی دەستگیرانەکەت! من بەر لەوەی نامەکەم بۆ گرنگ بێ، ئەو هەڵسوکەوتەی تۆ سەرنجی ڕاکێشام، هەر لەو بەشەدا خۆشکم سەری لە کاری تۆ سووڕمابوو کاتێ تۆ نامەکەت لە سەر مێزی ژوورەکەم بینیبوو و بە بێ ئەوەی ئیزن لە من یان لە ئەو بخوازی نامەکەت کردبۆوە و بەر لە من ناوەرۆکەکەیت خوێندبۆوە!

کتێبی مێژووی رووناکبیریی فەڕەنسا

مێژووی رووناکبیریی فەڕەنسا
وەرگێران و ئامادەکردنی؛ جەمال نەجاری

بۆ وەرگرتنی کتێبەکە کلیک لە سەر ناوەکە بکە

مێژووی رووناکبیریی فەڕەنسا

کتێبی بەفرانباری 23 ساڵ

بەفرانباری 23 ساڵشێعر

چاپی 2005 هەولێر

بۆ وەرگرتنی کتێبەکە کلیک لە سەر ناوەکە بکە
بەفرانباری 23 ساڵ

شۆرش ئاهی: پرۆژەی پەیکەرەی رێبەرانی کورد ئاواتی لەمێژینەم بوو

هونەرمەرندێکی رۆژهەڵاتی کوردستان دوای دوو مانگ کاری بەردەوام توانی پەیکەرەی شەهید پێشەوا  قازی محەمەد سەرۆککۆماریی کوردستان دروست دەکا و پۆستێری پەیکەرەکەش بە دیزاینێکی رێکوپێک بڵاو دەکرێتەوە و لە تۆرە کۆمەڵایەتییەکاندا دەنگدانەوەی دەبێ.

 شێوەکار و پەریکەرساز شۆرش ئاهی کە پەیکەرەی شەهید پێشەوا قازی محەمەدی درووستکردووە، لە لێدوانێکی  تایبەتدا بۆ رۆژی کورد ڕایگەیاند: لەمێژ بوو بیرم لەوە دەکردەوە کە پەیکەرەی رێبەرانی بزووتنەوەی رۆژهەڵاتی کوردستان دروست بکەم، چەند مانگێک لەوە پیش توانیم پەیکەرەی شەهید عەبدوڕەحمان قاسملوو تەواو بکەم و ئێستاش ماوەی دوو مانگە کە بەشێوەیەکی بەردەوام کارم لەسەر پەیکەرەی پێشەوای کوردان کردووە و دواجار توانیم پەیکەرەکە تەواو بکەم و ئێستا ئامادەیە.

کوشتاری بە کۆمەڵی خەڵکی گوندی قاڕنێ

جەماڵ نەجاڕی

گوندی قارنێ (قارنا بە فارسی و Qarna بە ئینگلیزی) گوندێکی کوردنشینە  سەر بە شاری نەغەدە لە پارێزگای ورمێ [ئازەربایجانی رۆژاوا]. ئەم گوندە لە 7 کیلۆمەتری باشووری رۆژاوای شاری نەغەدە هەڵکەوتووە. ئەم گوندە لە رێکەوتی 11 خەرمانان 1358 هەتاوی بەرانبەر بە 2 سیپتامبەری 1979 زایینی لە شەڕێ نێوان دەسەڵاتی کۆماری ئیسلامی و هێزە کوردییەکان لە لایەن هێزە ئەمنی و سەربازییەکانی رژیم هێرشی کرایە سەر و بەهۆی ئەم هێرشە 68 کەس لە دانیشتووانی ئەم گوندە کوژران.
حامید گەوهەری نووسەری کورد لە بابەتێکدا باس لەوە دەکات کە دەوڵەتی ئێران لە هێرش بۆسەر گوندی قارنێ چەکی قورسی بەکار هێناوە و لەوبارەوە دەنووسێت: ” هێرشکه‌ران سه‌ره‌تا به‌ چه‌ند تانک و ئوتۆمبێله‌وه‌ به‌رزاییه‌کانی گوند‌ی قارنێ و کێڵگه و موچه‌‌کانی ده‌وروبه‌ریان گه‌ماڕۆدا که‌ دانیشتووانی نه‌توانن خۆیان ده‌رباز بکه‌ن. دواتر ئه‌ڵقه‌ی گه‌ماڕۆکه‌یان ته‌نگ کرده‌وه‌ و خه‌ڵکه‌که‌یان‌ له‌ ناو گونده‌که‌دا کۆکرده‌وه‌.

رووناکبیران لە فەرەنسا

نووسینی؛ یوهان ئانگرمولێر

بۆ فارسی؛ مێهرداد ئیمامی

بۆ کوردی؛ جەمال نەجاری

لە سەدەی 18 بەم لاوە، پانتایی گشتی لە فەرەنسا بە شێوەیەک بەرهەمهێنەری کولتووری خۆی دەردەخات کە خاوەنی هێزێکی سیمبۆلێک و هێمادارە لە بوارە جۆراوجۆرەکانی وەک هونەر و ئەدەبیات و زاستە مرۆییەکان و زانستە سیاسییەکان و زانست بە مانا گشتییەکەی.

دوا بە دوای روودوای دریفوس  (Dreyfus affair)و ریسوایی قەزایی کە کۆماری سێهەمی لە ساڵی 1900 وەجووڵە خست کە دواتر بەم بەرهەمهێنەرە کولتوورییە گوترا “رووناکبیر”.

زەماوەندی مشکە خان، لە فەڕەنسیەوە بۆ کوردی

وەرگێڕانی چیرۆکێکی فۆلکلۆر
لە فەڕەنسیەوە بۆ کوردی: جەماڵ نەجاڕی

پێشکەش بە هەر دوو جگەرگۆشەکەم
ئاران و باران
و
سەرجەم منداڵانی کوردستان